Bah, lezen...

'Ik haat lezen!', zei Pieter een jongetje van 9 jaar met dyslexie tegen mij. Ik dacht dat ik hem wel “even” wat plezier in lezen bij kon brengen, maar zo gemakkelijk is dat dus niet. 'Ik kan het niet, ik wil het niet én ik doe het niet!', zei hij thuis regelmatig.

Vaak zijn kinderen met dyslexie (en soms ook zonder dyslexie) niet intrinsiek gemotiveerd om te (gaan) lezen. Je kunt pas intrinsiek gemotiveerd zijn als je de taak die je gaat doen interessant vindt en je het gevoel hebt dat je het aan kunt. Tja, en daar gaat het vaak bij kinderen met dyslexie mis. Zij hebben in het verleden al veel "faal-ervaringen" opgedaan en het lezen kost hen veel energie. ‘Ik kan het niet, ik wil het niet én ik doe het niet!’ is dus helemaal niet zo’n vreemde opmerking. En toch willen we graag dat onze kinderen lezen. We weten immers dat het een belangrijke vaardigheid is. Kinderen die niet intrinsiek gemotiveerd zijn, moeten eerst van buitenaf gemotiveerd worden (extrinsieke motivatie) voordat ze intrinsiek gemotiveerd zullen zijn. En dat kan een pittige klus zijn!

Hieronder geven we dat tips om de leesmotivatie te vergroten. ‘Succes niet verzekerd’, zeggen we er ook maar meteen bij. Want voor sommige kinderen blijft lezen vervelend, niet boeiend én lastig! Maar elk stapje in de goede richting is er één.

Gevoel van competentie

Om intrinsiek gemotiveerd te kunnen zijn, moet je het gevoel hebben dat je de taak aan kan. Dit betekent bij een kind met dyslexie (of gewoon moeite met lezen) dat je boeken moet lezen op zijn niveau (en niet het klassenniveau). Ga sámen op zoek naar leuke boeken op het niveau van het kind. Op school kunnen ze u precies vertellen op welk AVI-niveau het kind mag oefenen. Houd hier dan ook rekening mee bij het uitzoeken van de boeken. Waarschijnlijk hebben ze in de bibliotheek ook een ‘Makkelijk Lezen Plein’? Dit is een speciaal ingericht plein voor kinderen die niet van lezen houden of daar moeite mee hebben.

Beloningen

Beloon uw kind voor de leesmomenten. Zo kan hij bijvoorbeeld na elke drie bladzijden een punt verdienen en deze punten mag hij inwisselen voor een kleine (bijvoorbeeld bij 7 punten), middelgrote (bijvoorbeeld bij 12 punten) of grote beloning (bijvoorbeeld bij 20 punten). Bedenk samen met uw kind de beloningen (dat wil zeggen: uw kind bedenkt ze en u keurt ze goed of af). Schrijf de beloningen op briefjes (klein, middel en groot een aparte kleur) en doe ze in een grabbelton. Wanneer uw kind voldoende punten gespaard heeft, kan hij deze inwisselen voor een beloning. Zo wordt het lezen misschien toch een beetje leuker…. Langzaam maar zeker kunt u het aantal bladzijden en/of het aantal punten voor een beloning gaan verhogen natuurlijk. In de praktijk werken wij met een 'leeslogboek'. Hier worden alle boeken opgeschreven die een kind gelezen heeft. Is de kaart vol, dan verdient het kind een cadeautje.

Dobbelsteenlezen

Een andere manier om het lezen aantrekkelijker te maken, is om te lezen met een dobbelsteen. Voorafgaand aan elke alinea mag een kind met de dobbelsteen gooien. Gooit hij één dan mag hij zelf die alinea lezen, gooit hij twee dan leest de ander, gooit hij drie dan lezen ze samen hardop, gooit hij vier dan lezen ze afwisselend zin voor zin, gooit hij vijf dan lezen ze afwisselend woord voor woord en gooit hij zes dan mag hij zelf kiezen wie er leest.

Yoleo

Er is ook een online leesprogramma, genaamd Yoleo. Online, dus voor sommige kinderen alleen daardoor al extra aantrekkelijk! De teksten uit de boeken wordt getoond en voorgelezen. Een soort karaoke dus. En ook hier kunnen de kinderen punten en beloningen verdienen. Goed nieuws: vanaf januari 2019 is Yoleo helemaal gratis voor leden van de bibliotheek. Yoleo wordt dan een uitleenservice van de bibliotheek. Het enige wat je dan nodig hebt is een lidmaatschap van de bibliotheek. En dat is dan weer gratis voor kinderen t/m 18 jaar.

Lezen in het dagelijks leven

Gebruiksaanwijzingen, spelregels, recepten, scheurkalenders, verkeersborden... er is zoveel meer te lezen dan alleen boeken. Last but not least: zien lezen, doet lezen. Dus hup... pak ook zelf regelmatig even een boek erbij en geef het goede voorbeeld. O ja, vooral lekker blijven voorlezen! En dan natuurlijk wel boeken die passen bij de leeftijd van het kind (en niet zozeer het leesniveau).

Toneellezen

Bij toneellezen lees je met z’n tweeën één verhaal en heb je allebei een andere rol (of meerdere). Je spreekt vooraf af wie welke rol heeft en ieder leest de tekst behorende bij zijn rol.

Pieter bleek uiteindelijk toneellezen erg leuk te vinden. Zodra hij de praktijk binnen stapte vroeg hij er al naar 'Gaan we weer Op kamp lezen?'. Hij is inmiddels verknocht aan Toneellezen. Zijn leesplezier is duidelijk toegenomen, al is er echt nog niet altijd sprake van intrinsieke motivatie. Hij leest en maakt vorderingen. Maar als hij het zelf voor het zeggen zou hebben, zou hij toch echt liever gaan gamen. Maar hé, ook in een game moet hij lezen. En dat gaat hem bijzonder goed af.

Suzan de Jong – van Tilborg Orthopedagoog