Ongeschreven regels

Ongeschreven regels, we hebben ze allemaal. Oké, de een heeft misschien iets meer regels dan de ander en de één heeft misschien iets strengere regels dan de ander, maar we hebben ze allemaal. Regels die gaan over hoe we ons moeten gedragen, wat we wel of juist niet moeten doen, wat anderen juist wel of niet moeten doen, en ga zo maar door. De regels zijn “moeten” geworden.

Voor een opleiding die ik gedaan heb, moest ik een “Regelboekje” bijhouden. Ik daag je uit om dit ook te doen! Het gaf mij heel veel inzicht. Ook met kinderen en jongeren kun je dit doen. Ook zij hebben al ongeschreven regels voor zichzelf en anderen. Een regelboekje dus. Een boekje waarin je door de dag heen bijhoudt welke regels je er allemaal op na houdt. Enkele van mijn regels waren bijvoorbeeld:

- Ik moet op tijd komen

- Mijn gezin en ik moeten gezond eten

- Ik moet elke dag douchen

- Ik moet aardig zijn voor anderen

- Mijn huis moet opgeruimd zijn als er bezoek komt

- En ga zo maar door….

Ik stond echt versteld van het aantal regels dat ik er op na hield en hoe streng ik dus eigenlijk naar mezelf ben. En nee, niet alleen naar mezelf….Mijn omgeving moest het ook wel een beetje ontgelden af en toe.

De regels die je jezelf stelt zijn eigenlijk manieren waarop je jezelf, je omgeving, je gedachten en gevoelens probeert te controleren. Je probeert als het ware jezelf en je omgeving voorspelbaar en dus veilig te maken door duidelijke regels te stellen. Klinkt super logisch en handig toch? Het probleem is alleen dat het ons niet altijd lukt om ons aan deze regels te houden en dat onze omgeving zich er ook niet altijd aan houdt. Zo kwam mijn regel “Mijn man moet uit zichzelf meehelpen in het huishouden” regelmatig in het geding (met alle gevolgen van dien). Meestal voel je jezelf rot als je een regel niet naleeft of een regel niet nageleefd wordt. Maar eigenlijk stel je onmogelijke eisen aan jezelf en je omgeving. Want laten we eerlijk zijn; het lukt niemand om altijd eerlijk te zijn, aardig te zijn, op tijd te komen en alles goed te doen.

Zo was er ook een meisje van 15 jaar in begeleiding. Ze had onder andere moeite met het plannen en organiseren van haar huiswerk en zat regelmatig tot middernacht te werken voor school. Ik vroeg haar om een regelboekje bij te houden en samen kwamen we erachter dat ze veel regels voor zichzelf had, strenge regels. Dit was een eyeopener voor haar. Zo had ze bijvoorbeeld ook de regel dat ze netjes moest schrijven en dat als ze een foutje maakte, alles weer opnieuw moest. Hele samenvattingen ging ze dan herschrijven. Je kunt je voorstellen dat dit heel veel tijd kostte. Door hier samen over na te denken en het woordje moeten te vervangen door mogen, ging ze uit zichzelf (!) experimenteren met het afwijken van deze regel. En nee, dat voelde echt niet meteen fijn. Maar ze zag ook wel in dat het haar dingen opleverde (zoals sneller klaar zijn met schoolwerk) en stelde zichzelf vaker de vraag “Hoe belangrijk is het nou echt?”. Ze voelde veel meer keuzevrijheid en dit maakte dat haar relatie tot haar schoolwerk relaxter en realistischer werd.

Uitdaging voor jou:

Neem een klein handzaam boekje en draag deze gedurende een week bij je. Probeer in verschillende situaties eens stil te staan bij de vraag: “Wat zou mijn regel hierbij zijn?”. Denk bijvoorbeeld aan sociale situaties, jezelf, je werk, je school, de kapper, de supermarkt en ga zo maar door. Het is niet per se leuk om deze opdracht te doen, want je zult misschien best een beetje met jezelf geconfronteerd worden.

Pak aan het einde van de week je boekje er eens bij en bekijk je regels. Zijn ze handig? Hoe strikt hanteer je deze regels? Zou je ze ook wat milder kunnen hanteren? Vaak helpt het al door het woordje “moeten” te vervangen door “mogen”. Dat geeft al wat ruimte om je een keer niet aan de regel te houden (je hebt nu een keuze). En hoe spannend is het om de regels af en toe even te doorbreken. Dit kan ervoor zorgen dat je wat minder streng en dus een beetje liever naar jezelf bent.

Ik ben benieuwd wat jij allemaal gaat ontdekken over jouw ongeschreven regels

Susan de Jong - van Tilborg

Orthopedagoog